Dermatoloog (én onze blogger) Klaziena Politiek promoveerde onlangs op onderzoek naar de oorzaak, behandeling en ziektelast van handeczeem. Een feestelijke dag na zes jaar hard werken! Speciaal voor Indehuidvan… maakte ze een blog van haar proefschrift.

Dat handeczeem ontzettend veel voorkomt zal je niet onbekend zijn. Als je atopisch/constitutioneel eczeem hebt, is het risico op handeczeem een stuk groter. Het treft regelmatig jonge mensen en wordt gezien als een aandoening waarbij er vaak veel oorzaken kunnen zijn die bijdragen aan het eczeem.

Irriterende stoffen

Naast de (genetische) aanleg bevordert blootstelling aan irriterende stoffen het eczeem. Je moet daarbij denken aan: veel watercontact, regelmatig contact met zeep, schoonmaakmiddelen en bijvoorbeeld fruit. Maar ook een contactallergie kan handeczeem veroorzaken of verergeren.

Ziekteoorzaak onbekend

Deze vorm van eczeem uit zich op verschillende manieren. Als dermatoloog heb je het dan over klinische subtypes. Wat de ziekteoorzaak is van deze verschillende subtypes is helaas grotendeels onbekend. In mijn proefschrift hebben we de ziekteoorzaak van ‘hyperkeratotisch’ handeczeem bestudeerd.

Hardnekkige eeltvorming

Hyperkeratotisch handeczeem heeft een typisch uiterlijk waarbij er hardnekkige eeltvorming op de handpalmen ontstaat. Je ziet dit met name bij mannen, vaak rond middelbare leeftijd en de plekken kunnen jaren aanwezig blijven. Dit type handeczeem kan erg op psoriasis lijken. In het onderzoek keken we met immunofluorescentie-onderzoek naar verschillende eiwitten die een rol kunnen spelen bij overmatige eeltvorming op de handpalmen.

Subtype of op zichzelf staand?

Onder de microscoop zagen we dat verschillende eiwitten in de opperhuid een volledig gestoorde rijping hadden. Opvallend was dat filaggrine, wat een belangrijke functie heeft in de hydratatie van de huid, normaal aanwezig was. Een verminderde aanwezigheid van filaggrine kennen we juist als een bekend verschijnsel bij andere subtypes van handeczeem en ook constitutioneel eczeem. De vraag die daarom speelt is of hyperkeratotisch handeczeem wel een subtype is van handeczeem of op zichzelf staat. Genoeg reden voor nader onderzoek dus.

Effectiviteit en veiligheid

In het tweede deel van mijn proefschrift werden verschillende systemische behandelingen (over het algemeen pillen – die dus in je hele ‘systeem’ terecht komen) bij ernstig handeczeem bestudeerd. Met behulp van patiëntendossiers keken we onder andere naar: alitretinoïne, acitretine, en methotrexaat. We wilden de effectiviteit en veiligheid van deze geneesmiddelen voor de lange termijn beoordelen.

Impact van handeczeem

In het derde deel van mijn proefschrift hebben we gekeken naar de impact van handeczeem. Een vragenlijst bracht kwaliteit van leven, behandeltevredenheid en therapietrouw bij patiënten met blaasjeseczeem op de handen in kaart. Hierbij bleek de ernst van het handeczeem zowel de kwaliteit van leven als de tevredenheid te beïnvloeden.

Hogere behandeltevredenheid

Patiënten met systemische behandeling hadden over het algemeen een hogere behandeltevredenheid dan patiënten die alleen smeerden. Bij ernstig blaasjeseczeem op de handen zou systemische therapie daarom eerder ingezet kunnen worden. Tegelijk bevestigt dit onderzoek de vraag naar nieuwe behandelopties om kwaliteit van leven en tevredenheid te verbeteren.

Financiële kant

Mijn proefschrift eindigt met een overzicht over de financiële impact van handeczeem. Alle kosten zoals ziekenhuisbezoeken, medicatie, diagnostiek en ook de kosten van werkverzuim werden hierbij meegerekend. De kosten voor patiënten met ernstig handeczeem waren logischerwijs hoger, met name doordat hierbij meer werkverzuim optreedt. De kosten van het niet kunnen werken vormen dan ook het grootste bestanddeel van de totale kosten. Handeczeem blijkt niet alleen een behoorlijke impact op de mens te hebben, maar brengt ook een maatschappelijke last met zich mee. Ook dat onderstreept de noodzaak voor het verbeteren van de behandelopties!

Als eerste op de hoogte?

Volg ons op Facebook en Instagram

Bron: Klaziena Politiek: The Challenge of Hand Eczema: pathogenesis, treatment and burden of disease. Een PDF van het proefschrift is hier te downloaden.

MAT-NL-2001037